हैदराबाद: महानगर में मनाया जाने वाला आषाढ़ मास बोनालु (बोनम) उत्सव एक और सप्ताह में शुरू होगा। यह उत्सव 7 जुलाई से 4 अगस्त तक महानगर में जारी रहेगा। 28 जाति-पेशे समुदाय से जुड़े श्रद्धालुओं की ओर से गोलकोंडा किले में देवी (माता) जगदंबिका को पहला बोनम चढ़ाने/अर्पण के बाद उत्सव में तेजी आएगी। शहर के प्रमुख मंदिरों की तुलना में गोलकोंडा बोनालु उत्सव का आयोजन अलग तरीके से किया जाता है। सभी मंदिरों में एक ही दिन बोनम और अगले दिन रंगम कार्यक्रम होता है। हालांकि, गोलकोंडा किले में कई महीनों तक देवी जगदंबिका की विशेष पूजा की जाती रहती है।
चार सप्ताह तक भक्तगण बोनालु लेकर किले में आते रहते हैं। विशेष रूप से रविवार और गुरुवार को गोलकोंडा किले में बोनालु लेकर आने वाले भक्तों की भीड़ लगी रहती है। आखिर में रंगम कार्यक्रम होता है। भक्तों को एक महीने के लिए किले में निःशुल्क प्रवेश की अनुमति है। किले का सुंदर ढंग से जीर्णोद्धार किया जा रहा है। अमावस्या के दिन (इस बार 5 जुलाई को) महिलाएं किले में लगे 400 पौधों को हल्दी, केसर और चंदन की बूंदों से सजाती हैं। उसके बाद दो दिनों तक उत्सव शुरू हो जाता है। हर साल गोलकुोंडा में बोनालु लेकर आने वाले श्रद्धालुओं की संख्या बढ़ती जा रही है।
पिछले साल आषाढ़ महीने में लगभग 8 लाख श्रद्धालुओं ने देवी जगदंबिका के दर्शन किये थे। प्रबंधकों का मानना है कि इस साल इसमें और बढ़ोतरी की संभावना है। इस बात को ध्यान में रखते हुए आवश्यक इंतजाम कि जा रहे हैं। इतिहासकारों का कहना है कि गोलकोंडा बोनालु की शुरुआत में तनीषा (तनिषा का अर्थ है बाल संत, उर्दू में ‘ताना शाह’ या तानी शाह के रूप में लिखा जाता है, जिसका अर्थ है “परोपकारी शासक”) राजाओं के शासनकाल में हुई थी। शुरुआत में गोलकोंडा बोनालु को सरकारी बोनालु कहा जाता था और बाद में गोलकोंडा बोनालु कहा जाने लगा है।
यह भी पढ़ें-
गोलकोंडा किला स्थित जगदंबिका देवी को हरे बर्तन (नीम के पत्तों से सजाया गया हरा मटका) के साथ भक्त पहला बोनम चढ़ाते हैं। 28 जाति-पेशे समुदाय से जुड़े श्रद्धालुओं की ओर से माता को दो हरे बर्तनों में ‘नजरबोनम” तैयार करते हैं। इसके बाद एक बोनम जगदंबिका (एलम्मा) को और दूसरा बोनम देवी महाकाली को अर्पित किया जाता है। बोनम पॉट (मटका) को बिना किसी सजावट के हल्दी और कुमकुम से सजाया जाता है। यह शोभा यात्रा बड़ा बाजार से देवी जगदम्बिका की ओर और देवी महाकाली की शोभा यात्रा रिसाला बाजार से प्रारंभ होगी। साथ ही, लंगरहाउस चौरास्ता में तेलंगाना के राजस्व मंत्री की ओर से देवी को रेशम के कपड़े भी भेंट किए जाते हैं। 30 फीट तोट्टल के साथ पोतराजुलु, शिवसत्तलु और कलाकारों के नाच-गाने के साथ जुलूस के रूप में गोलकोंडा किले को लेकर जाते है।
देवी माता को हर रविवार और गुरुवार को भक्तों की ओर से नौ प्रकार की पूजा की जाती है। पहले दिन 7 जुलाई (रविवार) को पंचामृत के साथ पूजा कार्यक्रम होगा और 11 जुलाई (गुरुवार) को माता के लिए गोद चावल, बोनालु समर्पण और होम कार्यक्रम होगे। 14 जुलाई (रविवार) को पुराने शहर की विभिन्न बस्तियों से 25 ‘तोट्टे’ ले आकर माता को चढ़ाए जाएंगे। 18 जुलाई (गुरुवार) को देवी को फूलों और चूड़ियों से सजाया जाएगा और नव अनाज से पूजा की जाएगी।
21 जुलाई (रविवार) को शाखांबरी पूजा, 25 जुलाई (गुरुवार) को माता को सेंधी और कद्दू (गुम्मडिकाया) समर्पण, 28 जुलाई (रविवार) को देवी मां की शावा कार्यक्रम, 1 अगस्त (गुरुवार) को 28 जाति-पेशे समुदाय के नेतृत्व में शांति पूजा होगी। अंत में नौवीं पूजा 4 अगस्त (रविवार) को नव अनाज से तैयार किये गये पांच मंजिल बोनम के साथ देवदासी कुंभ की आरती कार्यक्रम होगी। (तेलंगाना समाचार से साभार)
గోల్కొండ ఖిల్లాలోని జగదాంబికకు తొలి బోనం
హైదరాబాద్ : భాగ్యనగరంలో ఎంతో ఘనంగా జరుపుకునే ఆషాఢ మాస బోనాలు ఉత్సవాలు మరో వారం రోజుల్లో ప్రారంభం కానున్నాయి. జులై 7 నుంచి ఆగష్టు 4 వరకు కొనసాగనున్నాయి. 28 కుల వృత్తులకు చెందినవారు గోల్కొండ కోటలోని జగదాంబిక అమ్మవారికి తొలి బోనం సమర్పించాక ఉత్సవాలు ఊపందుకోనున్నాయి. సిటీలోని ప్రధాన ఆలయాలతో పోలిస్తే గోల్కొండలో సంబురాలు భిన్నంగా జరుగుతాయి. అన్ని గుళ్లలో ఒకరోజు బోనాలు, తర్వాతి రోజు రంగం కార్యక్రమం ఉంటుంది. గోల్కొండ కోటలోని అమ్మవారికి నెలరోజులపాటు ప్రత్యేక పూజలు జరుగుతాయి.
నాలుగు వారాలపాటు భక్తులు బోనాలతో కోటకు తరలివస్తూనే ఉంటారు. ముఖ్యంగా ఆది, గురువారాల్లో బోనాలతో తరలివచ్చే భక్తులతో కోట కిటకిటలాడుతుంది. చివరిగా రంగం కార్యక్రమం ఉంటుంది. నెల రోజులపాటు భక్తులను ఉచితంగా కోటలోకి అనుమతిస్తారు. కోటను అందంగా ముస్తాబు చేస్తారు. అమావాస్య రోజున(ఈసారి జులై 5న) మహిళలు కోటలోని 400 మొట్లకు పసుపు, కుంకుమ, గంధంతో బొట్లు పెట్టి అలంకరిస్తారు. తర్వాత రెండు రోజులకు ఉత్సవాలు మొదలవుతాయి. ఏటా గోల్కొండకు బోనాలతో వచ్చే భక్తుల సంఖ్య పెరుగుతోంది.
గతేడాది ఆషాఢ మాసంలో దాదాపు 8 లక్షల మంది అమ్మవారిని దర్శించుకున్నారు. ఈ ఏడాది మరింత పెరిగే అవకాశం ఉందని, తగిన ఏర్పాట్లు చేస్తున్నామని నిర్వహకులు చెబుతున్నారు. తానీషా రాజుల కాలంలో గోల్కొండ బోనాలు ప్రారంభం అయ్యాయని, మొదట్లో గోల్కొండ బోనాలను సర్కారీ బోనాలుగా పిలిచేవారని, కాలక్రమేనా గోల్కొండ బోనాలుగా పిలుస్తున్నారని చరిత్రాకారులు చెబుతున్నారు.
గోల్కొండ కోటపై కొలువై ఉన్న జగదాంబికకు మొదటి బోనాన్ని పచ్చి కుండతో సమర్పిస్తారు భక్తులు. 28 కుల వృత్తుల ఆధ్వర్యంలో అమ్మవార్లకు రెండు పచ్చి కుండల్లో నజర్బోనాలను చేసి, ఒకటి జగదాంబిక(ఎల్లమ్మ)కు, మరొకటి మహంకాళి అమ్మవారికి సమర్పిస్తారు. బోనం కుండకు ఎలాంటి డెకరేషన్లేకుండా పసుపు, కుంకుమతో అలంకరిస్తారు. బడా జజార్ నుంచి జగదాంబిక అమ్మవారి ఊరేగింపు, రిసాల బజార్ నుంచి మహంకాళి అమ్మవారి ఊరేగింపు ప్రారంభమవుతాయి. అలాగే లంగర్హౌజ్చౌరస్తాలో రాష్ట్ర దేవాదాయ శాఖ మంత్రి అమ్మవార్లకు పట్టు వస్త్రాలు సమర్పిస్తారు. 30 అడుగుల తొట్టెలతో పోతరాజులు, శివసత్తులు, కళాకారుల ఆటపాటలతో అమ్మవార్లను ఊరేగింపుగా గోల్కొండ కోటకు తీసుకొస్తారు.
అమ్మవార్లు ప్రతి ఆదివారం, గురువారం భక్తుల నుంచి తొమ్మిది రకాల పూజలు అందుకుంటారు. మొదటిరోజైన జులై 7న(ఆదివారం) పంచామృతాలతో పూజా కార్యక్రమం, జులై 11న(గురువారం) అమ్మవార్లకు ఒడి బియ్యం, బోనాల సమర్పణ, హోమం కార్యక్రమం ఉంటాయి. జులై 14న(ఆదివారం) ఓల్డ్ సిటీలోని పలు బస్తీల నుంచి 25 తొట్టెలు తీసుకొచ్చి అమ్మవార్లకు సమర్పిస్తారు. జులై 18న(గురువారం) అమ్మవారిని పూలతో, గాజులతో అలంకరించి నవ ధాన్యాలతో పూజ కార్యక్రమం
జులై 21న(ఆదివారం) శాఖాంబరి పూజ, జులై 25న (గురువారం) అమ్మవార్లకు కల్లు, శాఖ, గుమ్మడికాయల సమర్పణ, జులై 28న(ఆదివారం) అమ్మవార్లకు శావా కార్యక్రమం, ఆగష్టు 1న (గురువారం) 28 కుల వృత్తులకు చెందిన వారి ఆధ్వర్యంలో శాంతి పూజలు, కల్లు శాఖ సమర్పణ, చివరగా తొమ్మిదో పూజ ఆగష్టు4న(ఆదివారం) నవ ధాన్యాలతో చేసిన ఐదంస్తుల బోనంతో దేవదాసి కుంభహారతి కార్యక్రమం ఉంటుంది. (ఏజెన్సీలు)
