हैदराबाद: भारतीय अंतरिक्ष अनुसंधान संगठन (Indian Space Research Organisation) ने नया रॉकेट SSLV-D2 सतीश धवन अंतरिक्ष केंद्र से लॉन्च किया। इसरो ने श्रीहरिकोटा के सतीश धवन अंतरिक्ष केंद्र से शुक्रवार (10 फरवरी 2023) सुबह तीन उपग्रह EOS-07, Janus-1 और AzaadiSAT-2 उपग्रहों को 450 किमी की गोलाकार कक्षा में स्थापित करने के लिए स्मॉल सैटेलाइट लॉन्च व्हीकल (SSLV-D2) लॉन्च किया।
इसरो ने शुक्रवार सुबह 9.18 बजे आंध्र प्रदेश के श्रीहरिकोटा स्थित सतीश धवन अंतरिक्ष केंद्र के पहले लॉन्च पैड से स्मॉल सैटेलाइट लॉन्च व्हीकल (SSLV-D2) के दूसरे संस्करण की सफलतापूर्वक लॉन्चिंग कर दी है। इसरो ने बताया कि नया रॉकेट अपनी 15 मिनट की उड़ान के दौरान तीन उपग्रहों – EOS-07, Antaris ‘Janus-1 और SpaceKidz’s AzaadiSAT-2 को 450 किलोमीटर की गोलाकार कक्षा में स्थापित करके अपना मिशन पूरा करेगा।
यह है SSLV-D2 की खासियत
भारतीय अंतरिक्ष अनुसंधान संगठन के ये तीन उपग्रह EOS-07, अमेरिका की कंपनी अंतारिस जानुस-1 और चेन्नई की अंतरिक्ष स्टार्टअप कंपनी स्पेस किड्ज आजादीसैट-2 के होंगे। इसरो के अनुसार, एसएसएलवी ‘लॉन्च-ऑन-डिमांड’ के आधार पर पृथ्वी की निचली कक्षाओं में 500 किलोग्राम तक के उपग्रहों के प्रक्षेपण को पूरा करेगा। रॉकेट अंतरिक्ष के लिए कम लागत वाली पहुंच प्रदान करेगा, कम टर्न-अराउंड टाइम और कई उपग्रहों को समायोजित करने में मदद करेगा और न्यूनतम लॉन्च इंफ्रास्ट्रक्चर की मांग को पूरा करना इसकी प्राथमिकता में शामिल है।
नए व्हीकल को उभरते छोटे और माइक्रो सैटेलाइट कमर्शियल मार्केट पर कब्जा करने के लिए विकसित किया गया है, जिसमें मांग पर लॉन्च की पेशकश की गई है। इसरो के वर्कहॉर्स पीएसएलवी के लिए 6 महीने और लगभग 600 लोगों की तुलना में रॉकेट को केवल कुछ दिनों में एक छोटी सी टीम द्वारा असेंबल किया जा सकता है।
कोरोना महामारी के कारण बार-बार देरी के बाद अगस्त 2022 में हुई रॉकेट की पहली विकास उड़ान उपग्रहों को सटीक कक्षा में स्थापित करने में विफल रही थी। इसरो ने एसएसएलवी को 550 किलोग्राम की पृथ्वी की निचली कक्षा तक ले जाने की क्षमता के साथ विकसित किया है। यह छोटे उपग्रहों को पृथ्वी की कक्षा में स्थापित करने पर आधारित है। SSLV-D2 का कुल वजन 175.2 किलोग्राम है, जिसमें 156.3 किलोग्राम EOS, 10.2 किग्रा Janus-1 और 8.7 किग्रा AzaadiSat-2 का है। ISRO के अनुसार, एसएसएलवी रॉकेट की लागत करीब 56 करोड़ रुपए है। (एजेंसियां)
ఎస్ఎస్ఎల్ఏవీ-డీ2 రాకెట్ను పంపిన ఇస్రో
హైదరాబాద్ : భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ (ఇస్రో) తిరుపతి జిల్లా శ్రీహరికోటలోని సతీష్ ధావన్ స్పేస్ సెంటర్ నుంచి శుక్రవారం ఉదయం 9 గంటల 18 నిమిషాలకు ఎస్ఎస్ఎల్వీ-డీ 2 రాకెట్ (SSLV-D2 rocket) ప్రయోగం నిర్వహించింది. దీని ద్వారా భారత్కు చెందిన రెండు, అమెరికాకు చెందిన మూడు ఉపగ్రహాలను విజయవంతంగా నిర్దేశిత కక్ష్యలోకి పంపింది. మొత్తం 15 నిమిషాల్లో ఈ ప్రయోగం పూర్తయ్యింది. శుక్రవారం తెల్లవారుజామున 2.48 గంటలకు ప్రారంభమైన 6.30 గంటల కౌంట్డౌన్ అనంతరం నింగిలోకి రాకెట్ దూసుకెళ్లింది. వాస్తవానికి ఆగస్టు 7న ఇస్రో ప్రయోగించిన ఎస్ఎస్ఎల్వీ (SSLV) తొలి రాకెట్ చివరి నిమిషంలో ఉపగ్రహాల నుంచి సంకేతాలు అందకపోవడంతో విఫలమైన విషయం తెలిసిందే.
మొత్తం 156.3 కిలోల బరువు గల భూ పరిశీలన ఉపగ్రహం ఈవోఎస్-07, చిన్నారుల సాయంతో స్పేస్ కిడ్జ్ ఇండియా సంస్థ రూపొందించిన 8.7 కిలోల బరువు గల ఆజాదీశాట్-02 ఉపగ్రహం, అమెరికాలోని అంటారిస్ సంస్థకు చెందిన 11.5 కిలోల బరువున్న జానూస్-01 ఉపగ్రహాన్ని రోదసీలోకి పంపారు. రాకెట్ ప్రయోగానికి ముందురోజు ఇస్రో చైర్మన్ ఎస్.సోమనాథ్ రాకెట్ విజయాన్ని ఆకాంక్షిస్తూ సూళ్లూరుపేట చెంగాళమ్మను దర్శించుకుని ప్రత్యేక పూజలు చేశారు. ఎస్ఎస్ఎల్వీ-డీ2 నమూనాకు గురువారం ఉదయం తిరుమల శ్రీవారి ఆలయంలో ఇస్రో అధికారులు ప్రత్యేక పూజలు నిర్వహించారు.
ఆగస్టు 7 నాటి ప్రయోగం విఫలం కావడంతో శాస్త్రవేత్తలు మరో చిన్న రాకెట్ను అభివృద్ధి చేసి పలు కీలక పరీక్షలు నిర్వహించి ఎస్ఎస్ఎల్వీ-డీ 2 రాకెట్ను సిద్ధం చేశారు. ఈ ప్రయోగం విజయవంతం కావడంతో అతి తక్కువ ఖర్చుతో అంతరిక్షంలోకి ఉపగ్రహాలను పంపే దేశంగా ఇస్రో సరికొత్త రికార్డు నెలకొల్పింది. ఈ పరిణామం ప్రపంచ అంతరిక్ష వాణిజ్య రంగాన్ని ఆకర్షించనుంది.
నింగిలోకి పంపిన భూపరిశీలన ఉపగ్రహం ఈవోఎస్-02 బరువు 140 కిలోలు. మారుమూల ప్రాంతాల్లో ఇంటర్నెట్ కనెక్టివిటీని అందించడంలో సాయపడేలా దీనిని రూపొందించారు. అలాగే, 75 ప్రభుత్వ పాఠశాలలకు చెందిన 750 మంది విద్యార్థులు రూపొందించిన ఆజాదీశాట్ బరువు 8 కిలోలు. స్వాతంత్రం వచ్చి 75 ఏళ్లు పూర్తయిన సందర్భంగా ఆజాదీకా అమృత్ మహోత్సవాలకు గుర్తుగా దీన్ని రూపొందించారు. ఈ ఉపగ్రహం జీవితకాలం ఆరు నెలలు. ఇందులో రవీంద్రనాథ్ ఠాగూర్ పాడిన జాతీయ గీతం రికార్డ్ వెర్షన్ను పొందుపర్చారు. (ఏజెన్సీలు)
